Dit artikel is in samenwerking met hondengedragstherapeute Joke Sauerbreij geschreven.

Gedrag van huisdieren als reactie op vuurwerk

Voor veel dieren is het einde van het jaar een stressvolle periode.
De angst voor harde geluiden kan ontstaan doordat het dier hevig schrikt van het plotselinge harde geluid. Het vluchten of weg willen kruipen is instinctief een manier van overleven. Weg van dat gevaar! Het gehoor van onze viervoetige huisgenoot is veel beter dan dat van ons; geluiden horen zij veel intenser. Vuurwerkknallen kunnen voor veel angst en stress zorgen. Drukte rondom de feestdagen, geuren, licht en andere veranderingen in de omgeving spelen ook een rol.

Als uw hond angstig is in deze periode  ziet u dat hij of zij bijvoorbeeld gaat trillen, piepen, hijgen, onrustig heen en weer of rondjes lopen of zich wilt verstoppen. Bij katten en konijn zie je vaker dat ze trillen en zich proberen te verstoppen. Sommige dieren doen zelfs hun behoefte in huis, omdat ze te bang zijn om naar buiten te gaan.

Als deze stress voor vuurwerk niet wordt behandeld kan het elk jaar erger worden. Het dier kan ook angst gaan ontwikkelen voor harde geluiden in andere situaties het gehele jaar door, waardoor het continu stress heeft.

Wat kunt u doen?

Trainen

Pup Kees krijgt vuurwerk geluiden te horen tijdens het eten.

Medicatie rond de jaarwisseling is een optie, maar uw huisdier is er meer bij gebaat dat u hem/haar leert af te komen van de angst. Het gebruik van een geluids-cd of website met vuurwerkgeluid, voor het hertrainen van angst voor geluiden, is wetenschappelijk aangetoond als zinvol hulpmiddel. Het is bij trainen wel belangrijk dat u op tijd begint, weken of zelf maanden voor de jaarwisseling, afhankelijk  van de mate van angst van de hond.

Voor het laten wennen aan vuurwerkgeluiden kunt u het volgende doen: Geef uw hond iets heel lekkers waar hij of zij een poosje mee bezig is. Terwijl uw hond daarmee bezig is, zet u het vuurwerkgeluid aan op een dermate zacht niveau dat u geen stresssignalen ziet bij uw hond. U kunt ook met uw hond spelen, net wat het dier leuker vindt. Langzaam gaat u het geluidsniveau opvoeren. De valkuil is dat het geluidsvolume te snel wordt opgevoerd.

Daarna wordt de training ook opgebouwd met andere prikkels die ook angst veroorzaken bij uw hond (bijvoorbeeld onweer).

Afhankelijk van de mate van angst kan de training ondersteund worden met medicatie, voedingssupplementen, een speciaal dieet of andere natuurlijke middelen.

Het trainen d.m.v. een vuurwerkgeluiden is voor alle diersoorten te gebruiken!

Feromonen en voedingssupplementen

Feromonen zijn signaalmoleculen en worden door leden van dezelfde diersoort gebruikt om te communiceren.De feromonen worden door een eigen apart zintuig, het zogenoemde “Vomeronasaal Orgaan” (VNO), in de neus waargenomen. Het VNO stuurt direct een signaal naar de hersenen door. Feromonen zijn onzichtbaar, vrijwel geurloos, en werken onbewust op mens en dier.  Door gebruik te maken van feromonen kunnen gedragsproblemen bij dieren worden behandeld.

Adaptil® band en verdamper voor de hond

Een zogende teef produceert, gedurende 3-5 dagen na de geboorte van de pups, een feromoon. Dit feromoon helpt om de pups een veilig en vertrouwd gevoel te geven.
Het feromoon heeft ook een geruststellend effect op volwassen honden en is gekopieerd in de Adaptil®band en –verdamper.

Feliway en Adaptil kunnen het beste minimaal 1 week voorafgaand aan oudjaarsdag ingezet worden.

Adaptil tabletten voor de hond

De tabletten van Adaptil bevatten een uniek mengsel van aminozuren, GABA en vitamine B-complex, die de hond helpen zich te ontspannen. Er hoeft geen spiegel opgebouwd te worden in het bloed, dus het kan ook eenmalig gegeven worden bij stressvolle situaties. De tablet werkt na ongeveer 2 uur en hoeft maar een keer per dag gegeven te worden. Wel wordt er aangeraden om voor een optimaal resultaat naast de tabletten een Adaptil verdamper te gebruiken.

Calm® dieet van Royal Canin

Dit is een volledige voeding, voor hond en kat, dat bepaalde voedingsstoffen (o.a. melkeiwit) die een rustgevende werking en een positief effect op de gemoedstoestand hebben. Het beste is om minimaal 3 weken voor de jaarwisseling te beginnen met dit voer en door te gaan tot na oud en nieuw.

Zylkène®

Zylkène kan uw hond of kat helpen om te gaan met veranderingen of met ongemakkelijke leefsituaties, zoals vuurwerkangst tijdens oud en nieuw. Het is een voedingssupplement dat alpha-casozepine bevat, dat zorgt voor een ontspannen gevoel, zonder dat het dier suf wordt.
Het kan ondersteuning bieden tijdens de training of op de avond zelf.
Bij voorkeur wordt er in november of begin december opgestart en het mag door de voeding gegeven worden.

Telizen®

Telizen kan een bijdrage leveren aan de vermindering van angst voor vuurwerk van hond of kat. Telizen bevat de werkzame stof L-theanine. Dit aminozuur komt van nature voor in groene thee en geeft via een drietal wegen het signaal ‘ontspanning’ af op hersenniveau. Telizen is een smakelijke tablet en wordt vaak uit de hand genomen. Maar het mag ook door de voeding gegeven worden. Bij voorkeur wordt er in november of begin december opgestart.

Hulpmiddelen

Thundershirt® of TOP-shirt®

Thundershirts en TOP-shirt zijn een hulpmiddel bij o.a. vuurwerkangst bij hond en kat. Het werkt door het aanbrengen van druk op het lichaam, waardoor het dier rustig wordt. Het werkt volgens hetzelfde principe als inbakeren bij baby’s. Dieren moeten vaak wel even wennen aan het shirt.

Oordoppen, geluidswerende koptelefoon of zonnebril

Er zijn oordoppen en geluidswerende koptelefoons speciaal voor honden op de markt om geluid te dempen. Het gebruik van deze hulpmiddelen moet aangeleerd worden. (Bijvoorbeeld te verkrijgen via www.gehoorbeschermingshop.nl en Mutt Muffs). Ook is er een speciale zonnebril (Doggles®) die helpt bij honden die erg bang zijn voor de lichtflitsen van het vuurwerk. Deze hulpmiddelen kunnen via internet verkregen worden.

Op de foto staat een hond met een humane bril en oorbeschermers. Dit zijn niet de producten zoals hierboven beschreven.

Medicatie

Medicatie kan helpen uw hond te ondersteunen om beter om te gaan met de harde knallen en vuurwerk. Het kan de angst echter niet volledig wegnemen of oplossen. Uw hond zal daarom ook met medicatie milde spanningssignalen en opwinding blijven vertonen bij harde knallen en vuurwerk.

Er zijn 3 medicijnen geregistreerd als diergeneesmiddel voor honden in Nederland bij de indicatie vuurwerkangst. Dat zijn de middelen Sileo®, Pexion® en Tessie®. Deze middelen zijn onderzocht bij honden op effectiviteit bij angst voor geluiden en op veiligheid. Volgens de wet zijn wij verplicht een geregistreerd diergeneesmiddel voor te schrijven wanneer mogelijk. Alleen als deze middelen bij een patiënt niet blijken te werken, niet toe te dienen zijn of als deze middelen niet veilig zijn doordat het dier aan een bepaalde ziekte lijdt, mogen we een ander middel voorschrijven.

Sileo®
Sileo is een product dat in 2016 op de markt is gekomen. Het is geregistreerd voor gebruik bij honden met acute angst en stress die samenhangt met geluid, zo ook geluid door vuurwerk. Het is een gel dat op het bekslijmvlies van de hond (achterin de wangzak) toegediend moet worden. Het maakt de hond minder gevoelig voor geluid en remt angst. Zie www.sileodog.com. Sileo® mag niet gegeven worden aan dieren met ernstige lever- of nierfunctiestoornissen en bij ernstige hart- en vaatziekten.

Pexion®
Pexion® is behalve voor epilepsie ook geregistreerd voor het verminderen van angst voor harde geluiden bij honden. Het advies is om twee dagen voor oudjaar te starten met Pexion® en dit te geven t/m nieuwjaarsdag. Wanneer een hond al bij de eerste knallen in november of december erg angstig is, kan Pexion® ook een langere periode gegeven worden. Dit gebruik wordt dan ‘off label’ ofwel buiten de registratie van het diergeneesmiddel om genoemd. Pexion® mag niet gegeven worden aan dieren met ernstige lever- of nierfunctiestoornissen en bij ernstige hart- en vaatziekten.

Tessie®

Tessie® is sinds 2021 geregistreerd in Nederland voor honden. Het is een drankje dat maximaal 3 keer per dag (met minimaal 3 uur ertussen) en 9 dagen achter elkaar gegeven mag worden. Het is werkzaam bij honden met situationele onrust en angst veroorzaakt door lawaai of vertrek van de eigenaar. Wij hopen dit begin december 2023 in huis te hebben zodra het leverbaar is.

Clomicalm®
Bij een al angstig dier zou bij trainingen een eventuele ondersteuning van Clomicalm® kunnen helpen, aangezien de werkzaamheid hiervan bij angst wetenschappelijk is aangetoond. Dit is echter alleen zinvol als u op tijd hiermee begint, want de effecten van Clomicalm® zijn pas na enkele weken te verwachten. Na 8 weken werkt dit middel optimaal. Clomicalm® is een tricyclisch antidepressivum en wordt afgeraden bij epilepsie en dieren met hart- of vaatproblemen.

Bonqat®

Bonqat® (pregabaline) is een geregistreerd angstremmend medicijn voor katten. Het is een vloeistof welke 1.5 uur voor de angst opwekkende prikkel gegeven kan worden. De veiligheid van het diergeneesmiddel is niet bewezen bij katten met een gewicht van minder dan 2 kg, jonger dan 5 maanden of katten ouder dan 15 jaar. In dat geval is het uitsluitend te gebruiken overeenkomstig de baten/risicobeoordeling door de behandelende dierenarts.
De veiligheid van het diergeneesmiddel is alleen bewezen bij gezonde katten of katten met een milde
systemische ziekte. Het is niet bewezen bij dieren met matige of ernstige systemische ziekten bv.
matige tot ernstige nier-, lever- of cardiovasculaire ziekten. Ook dan uitsluitend te gebruiken overeenkomstig de baten/risicobeoordeling door de behandelende dierenarts.

(Acepromazine (Vetranquil of Tranqoral))
In het verleden werd er vaak Acepromazine ingezet bij vuurwerkangst bij honden en katten, maar van dit middel is gebleken dat het uitsluitend verdovend werkt en het dier juist gevoeliger maakt voor geluid. Het dier hoort dus veel méér en hardere (vuurwerk) geluiden, maar kan niet wegrennen of verstoppen omdat “zijn poten het niet meer doen”.
Dit is dus GEEN goed middel om in te zetten tijdens oud en nieuw!

(Diazepam)
Diazepam werkt angstremmend, maar ook versuffend. De angstremmende werking is minder goed dan van alprazolam.

Alprazolam
Dit is een middel dat zowel angstremmend als rustgevend werkt. Het is een humaan medicijn (op de markt voor mensen) en niet geregistreerd voor het gebruik bij dieren. De afgelopen jaren hadden we geen alternatief middel dat wel geregistreerd was voor dieren en daarom werd dit middel veel ingezet bij dieren. Inmiddels zijn er wel diergeneesmiddelen en wordt alprazolam alleen bij uitzondering, wanneer de diergeneesmiddelen om een of andere reden niet geschikt zijn ingezet.  Er kan al enkele dagen voor de jaarwisseling mee gestart worden.
Elk dier reageert anders op dit middel, dus het is handig om bij dit middel op uiterlijk 30 december vast uit te proberen hoe een dier er op reageert.

De aanloop naar de jaarwisseling

• Maak verschillende verstopplekken in de ruimte waar uw dier het liefst verblijft. het liefst op een plek waar het geluid het minst goed te horen is, niet bij een deur of raam.
• Bedek de verstopplek met een deken om geluiden te dempen.
• Geef iets lekkers in de verstopplek zodat het een fijne, veilige plek wordt. Het liefst iets waar uw hond lang mee bezig is. Bijvoorbeeld een gevulde Kong. Kauwen werkt stress verlagend.
• Heeft u meerdere dieren? Zorg ervoor dat elk dier een goede verstopplek heeft.
• Zorg bij katten voor voldoende kattenbakken, helemaal bij buitenkatten. 1 bak meer dan dat er katten zijn! Vul voor een buitenkat, die niet graag binnen op de bak gaat, de bak eens met grond uit de tuin.
• Laat uw hond(en) op oudejaarsdag op een vroeg tijdstip goed uit aan de lijn. Doe dit op een rustige plek, waar geen vuurwerk afgestoken wordt. Zorg dat hij lekker moe wordt.
• Sluit alle ramen, deuren en kattenluikjes (bij voorkeur een dag van tevoren).
• Doe de gordijnen dicht, het licht aan en de radio of cd-speler aan (let op! Gebruik een radio/tv zender zonder vuurwerk om 0.00 uur)
• U mag uw dier gerust stellen door hem of haar bij u te nemen, te aaien en rustig toe te spreken. Denk aan een massage. Uw hond zoekt steun, die mag u ook geven. Het is niet verstandig om onrustig, druk en bang te reageren. Het is ook niet verstandig om de hond te betuttelen. Doe iets waar u zelf ook rustig van wordt, zodat u de rust op uw hond overbrengt.  Een voerpuzzel is ook een goede manier om met uw hond bezig te zijn tijdens Oud en Nieuw.
• Straf uw dier niet omdat hij bang is! Dit zorgt ervoor dat het dier zich nog minder prettig voelt.
•  U kunt natuurlijk ook nog altijd kiezen voor een vuurwerkloze vakantie met uw huisdier(en), op een vakantiepark waar geen vuurwerk afgestoken mag worden.

Dieren die buiten leven, denk hierbij aan konijnen of vogels.

Zet bij voorkeur het hok tijdelijk in een schuur of garage. Is dit niet mogelijk, zorg er dan in ieder geval voor dat het hok goed afgesloten is en/of bedekt met een (brandwerende!) deken, denk hierbij wel aan voldoende zuurstof toevoer!
Geef ook deze dieren afleiding door iets lekker te geven.
Maak voor de konijnen een lekkere voerbal waar ze even mee bezig zijn en zorg voor voldoende plekjes om lekker weg te kruipen, ook voor vogels kun je verspreid door het hok lekkers hangen.

Hebt u naar aanleiding van het bovenstaande nog vragen, bel op nummer 0182-511215 of loop gerust even binnen op werkdagen tussen 9.00 en 19.30 uur.

Het team van Dierenkliniek de Paltrok